Nauczyciel kontaktuje się z wychowankami w różnych sytuacjach

Nauczyciel kontaktuje się z wychowankami w różnych sytuacjach. Najczęściej aranżuje je sam, podczas lekcji, wspólnej wycieczki czy zabawy, ale czasem sytuacje dostarcza samo życie. Zawsze jednak wychowawca zajmuje jakieś stanowisko, rozmawia, próbuje w sposób jawny lub ukryty wpłynąć na zachowanie uczniów.

Wychowawcy docierają w sposób bezpośredni lub pośredni do tych warstw osobowości dziecka, które decydują o jego postawach, wyznaczają stosunek do drugiego człowieka, czy do celów grupy, do której należy.

Nauczyciel jest medium, przez które dochodzi się do wiedzy. Dziecko nie dąży do samej wiedzy, ale do poznania związanych z nią ludzkich postaw, doświadczeń, przeżyć. Sam nauczyciel jest dla wychowanka tak ważny, jak sprawa, o której mówi. Nauczyciel -wychowawca przede wszystkim poświęca czas i zajmuje się dzieckiem, odpowiada, pyta, zgaduje, wyjaśni to, co dla dziecka ważne. Z jego pracy, trudu, poświęcenia, ale także radości, zadowolenia, satysfakcji wyrasta autorytet nauczyciela. Z punktu widzenia dziecka, autorytet oznacza poczucie dobrodziejstwa – jest ktoś, kto coś umie, potrafi, kto się stara, jest serdeczny, sprawiedliwy, kto pomaga w nauce. Obcowanie z nauczycielem-autorytetem jest stale okazją do samowychowania.[1]

Nauczyciel, równolegle z poszerzeniem zakresu samodzielności ucznia, powinien uświadamiać mu jego odpowiedzialność za własny rozwój i skłaniać do samowychowania. Powinien służyć mu radą, pomocą i przyjaźnią a przekazywane treści musza być tak dokonywane, aby stały się bliskie i łatwe do przyjęcia i przyswojenia. Zadaniem nauczyciela-wychowawcy jest wszelka pomoc, by wychowanek posiadał niezależne zdanie, własne plany i cele, zdolny był do budowania wyższej kultury przyszłości, stale otwarty na przyjmowanie wartości. [2]

Bez wątpienia nauczyciel odgrywa decydująca rolę w procesie wychowania w szkole. Możemy się w pełni zgodzić z poglądem wiedzy psychologiczno-pedagogicznej, że efekty wychowawcze są wypadkową przede wszystkim osobowości nauczyciela, konkretnych sytuacji w układach interpersonalnych uczniów i warunków środowiskowych. Między tymi elementami istnieje ścisła zależność współdziałania i stanowią one różne proporcje we wpływie na indywidualnych uczniów. Nauczyciel w swojej działalności wychowawczej jest zwykle nastawiony na pozytywny i inspirujący wpływ wychowawczy, toteż dla uczniów jest osobą znaczącą. Z tych powodów nauczyciel jako czynnik wychowania jest priorytetowy w stosunku do pozostałych czynników.[3]

---

[1] Denek K., O nowy kształt wychowania, Wyd. AKAPIT, Toruń 1998, s. 67.

[2] Hurło L. (red.) Z problematyki zawodu nauczyciela. WSP TWP, Warszawa 1998, s. 15 – 16.

[3] Por. Lejman M., Osobowość nauczyciela a wyniki pracy dydaktycznej, Wyd. WSP, Częstochowa 1982