Wychowanie w szkole

Każde dziecko przynosi do szkoły inny wzorzec zachowań, charakterystyczny dla jego rodziny, wyuczony w domu. Zachowania takie nie zawsze są zgodne z przyjętymi normami społecznymi (np. wulgarne słownictwo, agresja fizyczna). Wymagania stawiane przez wychowawców, wynikające z przyjętych przez szkołę zasad funkcjonowania, mogą być sprzeczne z wzorami zachowań uczniów. Niekiedy wyniesione z domu wzorce postępowania są tak zakorzenione, że dziecko nie potrafi podporządkować się wymaganiom szkoły. Nauczyciel nie jest w stanie zmienić całkowicie zachowań swoich podopiecznych, może je jedynie ukierunkować na właściwe cele lub korygować zewnętrzne przejawy niektórych wzorców zachowania. Zadaniem nauczyciela nie powinno, więc być hamowanie przejawów agresji ucznia, lecz skierowanie jej z drogi aspołecznej na działania powszechnie akceptowane, a w miejsce form prymitywnych (bicie, kradzież, ucieczki) wytworzenie takich, które są zgodne z przyjętymi normami etycznymi. [1]

Wychowanie w szkole jest głównie oparte na osobistych relacjach nauczyciela z uczniem. Dobry nauczyciel to człowiek o dużej kulturze osobistej, którego cechuje takt pedagogiczny. Potrafi on uszanować godność osobistą ucznia, nie narusza prywatności uczuć, pozwala na wyrażanie poglądów. Pedagog może traktować uczniów po partnersku, lecz musi zachować odpowiedni dystans, aby zaistnieć jako lider, przywódca, przewodnik. Dziecko musi znać swoje miejsce w świecie dorosłych i przestrzegać zasad szacunku dla osób starszych, z większym doświadczeniem życiowym. Jest to konieczne dla poczucia bezpieczeństwa i zaufania do nauczyciela. Rolą nauczyciela jest stworzenie takiej koncepcji wychowania, która pozwoli uczniowi odnaleźć sens życia, określić światopogląd i wytyczyć właściwy kierunek dalszego rozwoju. Wychowawca może w swojej pracy wykorzystywać takie sygnały wychowawcze.

Osobisty przykład jako wzór osobowy – uczniowie poprzez naśladownictwo i identyfikację uczą się właściwych postaw, sposobów reagowania w różnych sytuacjach. Dziecko, obserwując przez dłuższy czas zachowania nauczyciela, który jest ceniony i cieszy się szacunkiem, zacznie je wprowadzać do swojego życia i kształtować swoje postawy moralne. Zadziała „potęga przykładu”. Nauczyciel, będąc dla uczniów wzorem osobowym, ma możliwość modelowania ich zachowań.

Stawianie wymagań i zadań – każdy człowiek lubi mieć określone zasady postępowania, konieczne reguły i znać zakres zadań. Nauczyciel powinien być stanowczy i konsekwentny, co zapewni uczniom poczucie bezpieczeństwa i porządek w funkcjonowaniu w szkole. Brak wytyczonych celów i zadań wywołuje u dzieci i młodzieży chaos organizacyjny. Młody człowiek nie potrafi samodzielnie zmotywować się do realizacji zadań. Musi wiedzieć, że ktoś pilnuje jego obowiązkowości i wymaga realizacji. Zostawiony sam z zadaniem prawdopodobnie zaniecha podjęcia trudu jego wykonania i nie nauczy się odpowiedzialności. Ważną rolę odgrywa umiejętne stosowanie nagród i kar. Bardzo często wystarczy tylko uśmiech lub zwrócenie uwagi.[2]

---

[1] Lubowiecka J. (red.), Powinności wychowawcze nauczyciela, Wyd. uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2004, s. 29-31

[2] Kunowski S., Podstawy współczesnej pedagogiki, Wyd. Salezjańskie, Bydgoszcz 1997, s. 186-188.